PwC, na zaproszenie Związku Pracodawców Transport i Logistyka Polska przygotował raport, którego celem jest podsumowanie przewidywanych kierunków rozwoju polskiej branży transportu drogowego rzeczy na przestrzeni najbliższych 10 lat.

„Od 2015 r., kiedy opublikowaliśmy raport „Rynek pracy kierowców”, zmiany w branży zaczęły nabierać coraz większego tempa. Nadal utrzymuje się dynamiczny wzrost obsługiwanego tonażu i pracy przewozowej, a za jego sprawą również niedobór kadry kierowców na rynku pracy. Obecnie polscy przewoźnicy muszą być gotowi na kolejne wyzwania z zakresu prawa – w tym przepisy Pakietu Mobilności – i technologii – w tym w szczególności digitalizację, transport autonomiczny. Zważywszy na różnorodność przewidywanych zmian, niniejszy raport porządkuje ich różne wymiary, aby określić najbardziej prawdopodobny scenariusz rozwoju branży” – piszą autorzy raportu.

W okresie 2018-2022, w branży transportu drogowego można spodziewać się całkowitego wzrostu wolumenów o blisko 23% (pod względem tonażu przewożonych towarów). Polska branża transportu drogowego rzeczy jest obecnie w szczycie fazy wzrostu. Szacuje się, że obsługiwany przez nią tonaż zwiększy się z poziomu ok. 1,17 mld ton w roku 2018 do poziomu ok. 1,44 mld ton w roku 2022, przy średniorocznym wzroście na poziomie 5,3%. Dynamika pracy przewozowej obsługiwanej przez polskich przewoźników w latach 2018-2022 będzie dodatnia, ale zacznie zwalniać w porównaniu z dotychczasową z uwagi na prognozowane wyhamowanie wskaźników gospodarczych wpływających na branżę. Dotychczas segment przewozów międzynarodowych rozwijał się szybciej od przewozów krajowych. Po 2022 r. trend ten może ulec odwróceniu ze względu na wskazane poniżej zmiany przepisów prawa UE. W dłuższym okresie czasu można spodziewać się dalszego wyhamowania wzrostu zarówno na rynku krajowym, jak i międzynarodowym szczególnie, jeśli sprawdzą się zidentyfikowane w raporcie czynniki ryzyka.

Industrializacja branży TSL a autonomiczne pojazdy

Jedna z części raportu PwC i Związku Pracodawców Transport i Logistyka Polska poświęcona jest również rewolucji technologicznej, jako czynnikowi zmian w branży transportu drogowego. Autorzy przewidują m.in. rosnące znaczenie autonomizacji pojazdów i rozwój napędów alternatywnych. „Piątą siłą, która zrewolucjonizuje transport drogowy rzeczy i zmniejszy lukę podaży kierowców w Polsce na przestrzeni nadchodzącej dekady będzie industrializacja” – przekonują autorzy raportu. Przekształcanie branży z tradycyjnej w uprzemysłowioną nastąpi za sprawą dwóch czynników technologicznych:

1. Autonomizacja pojazdów

Autonomizacja pojazdów pozwoli obniżyć koszty działalności o ok. 15% do 2025 r. dzięki zmniejszeniu kosztów pracy, a potencjalnie nawet do poziomu niższego o ok. 28% w okolicy 2030 r. w porównaniu z 2016 r. Przyczyni się również do spadku zapotrzebowania na kierowców i wzrostu zapotrzebowania na specjalistów zajmujących się obsługą systemów autonomicznych (w zakresie programowania, konfiguracji, utrzymania, bieżącego nadzoru).

2. Rozwój napędów alternatywnych

Rozwój napędów alternatywnych dostosuje branżę do rosnących wymagań w zakresie emisji CO2 i długookresowo umożliwi ograniczanie kosztów transportu, jednak wpływ ten będzie można zaobserwować nie prędzej niż w perspektywie 2025 r. Krótkoterminowo, silnik diesla pozostanie standardem, ponieważ obecnie dominuje w branży. W transporcie ostatniej mili, w tym na terenach miejskich można spodziewać się szybszej popularyzacji pojazdów elektrycznych i na CNG, zaś na połączeniach długich można spodziewać się szybszej popularyzacji pojazdów z napędem na LNG. Napęd wodorowy w transporcie drogowym rzeczy w Europie pozostaje obecnie w fazie testów.

Rozwój nowych technologii wiąże się z wysokimi nakładami, dlatego rozwiązania w zakresie autonomii i nowych napędów będą łatwiej dostępne dla dużych przewoźników, o większych zdolnościach inwestycyjnych, co może stanowić czynnik zwiększenia poziomu koncentracji w branży. Zastosowania pojazdów autonomicznych na większą skalę można spodziewać się jednak dopiero po roku 2025. Z tego samego powodu, w pierwszej kolejności można oczekiwać ich szerszego zastosowania poza obszarami miejskimi (na autostradach) oraz na terenach zamkniętych. W połowie najbliższej dekady popularna stanie się częściowa autonomizacja w postaci konwojowania pojazdów z jednym kierowcą prowadzącym kilka pojazdów. Dopiero bliżej roku 2030 będzie można obserwować wdrożenia w większej skali pojazdów w pełni zautonomizowanych.

Rewolucja technologiczna jako czynnik zmian

Zdaniem analityków PwC, branżę transportu drogowego czeka transformacja w obszarach technologii cyfrowych, automatyzacji, rozwoju alternatywnych napędów oraz rozwiązań z obszaru oprogramowania i telematyki. Mniejsi przewoźnicy mogą nie mieć dostępu do nowych rozwiązań z uwagi na ograniczone zasoby.

Według wyników badania PwC “21st CEO Survey” aż 68% prezesów i dyrektorów globalnych spółek z branży transportowo-logistycznej spodziewa się, że zmiany w kluczowych technologiach świadczenia usług będą miały przełomowy wpływ na ich działalność. Oczekiwany wpływ zmian technologicznych jest bezprecedensowy. Zważywszy, że na przestrzeni ostatnich lat, poza wzrostem efektywności silników oraz zwiększeniem wolumenów transportu, nie obserwowano istotnych zmian technologicznych.

Użytkowany od dziesięcioleci silnik Diesla jest standardem w branży transportu drogowego w UE-28. Według danych ACEA w 2016 r. wśród pojazdów o DMC >3,5 tony w UE-28 ponad 96,1% stanowiły pojazdy z silnikiem Diesla. Co ciekawe, wartość ta wzrosła z poziomu 95,5% w 2015 r., co oznacza, że silnik Diesla nie przestaje być głównym rozwiązaniem na europejskich rynkach.

Dotychczasowy brak postępów technologicznych w transporcie drogowym był związany z możliwościami dynamicznego wzrostu, które do tej pory nie wymagały technologii. Dopiero obecny wzrost kosztów i kurczenie się marż w branży stają się powodem, dla którego przedsiębiorstwa poszukują rozwiązań technologicznych, od digitalizacji zaczynając.

Analiza rozwijanych obecnie rozwiązań technologicznych pozwoliła wysnuć następujące obserwacje względem branży drogowego przewozu towarów:

1. Podstawowa digitalizacja ma trzy wymiary: informatyzacja branży transportu w zakresie procesów wewnętrznych, platformizacja sprzedaży oferowanych usług, w tym automatyzacja procesów na styku z klientem, pojawianie się na rynku cyfrowych gigantów – wielkich przedsiębiorstw dystrybucyjnych, które rozwinęły dużą skalę działania poprzez digitalizację procesów sprzedaży i platformizację (jak np. Amazon) i zaczynają generować presję na dostawców usług logistycznych.
2. Wdrożenie bardziej zaawansowanych rozwiązań cyfrowych – takich jak na przykład inteligentne systemy transportowe czy rozwiązania blockchain (po 2023 roku) – będzie możliwe na bazie digitalizacji podstawowej.
3. Autonomizacja pojazdów będzie miała gigantyczny wpływ na rynek, zmniejszając koszty transportu o nawet 28% (szczególnie wpływając na redukcję kosztów zatrudnienia kierowców) w perspektywie po 2025 r. Trzeba będzie jednak zaczekać 5 do 10 lat, aż rozwiązania technologiczne w tym obszarze osiągną dojrzałość.
4. Szerokiego zastosowania napędów alternatywnych można oczekiwać w Polsce w okresie dłuższym niż 5 lat, natomiast dalsze zmniejszanie zużycia paliwa w silnikach konwencjonalnych będzie utrudnione z uwagi na proces jego optymalizacji w ostatnich dwóch dekadach.
5. Nowe technologie przewozu towarów mogą zwiększyć dostępność powierzchni ładunkowej, pozwolić zmniejszyć koszty oraz umożliwić optymalizację kosztów pracy, choć nie będą miały tak dużego znaczenia dla efektywności kosztowej branży jak autonomizacja czy napędy alternatywne.

Digitalizacja sektora transportu i logistyki już się dokonuje, a w perspektywie najbliższych 10 lat będzie jeszcze postępować, wpływając na wzrost przychodów firm transportowych, ograniczanie kosztów, a także poprawę jakości usług dla klientów.

Sektor transportu i logistyki charakteryzuje ogromna przestrzeń do rozwoju poprzez digitalizację, ponieważ technologie, które jej służą, są już dojrzałe, co jest widoczne w zaprezentowanych w dalszej części rozdziału przykładowych rozwiązaniach. Digitalizacja dotyczy już nie tylko administracji, procesów księgowych i procesów wewnętrznych. Wchodzi także w sferę tworzenia nowych procesów biznesowych (np. związanych z kontrolą warunków fizycznych w procesie transportu, elektroniczną odprawą towarów w terminalach), a nawet wpływa na zmianę sposobu współpracy z klientami i zawierania kontraktów (widoczne w „platformizacji” transakcji usługowych).

Przedsiębiorstwa transportowe wykorzystują digitalizację by zwiększać przychody, upraszczać procesy, przekształcać usługi, produkty i modele biznesowe, a także redukować wpływ braku pracowników o odpowiednich umiejętnościach.